Update thak

15/recent/ticker-posts

Zomi leh Chin Minam Vai


U Thein Re Myint, Chin History a gelh, laikung pu kawlte i a gelhna ah, “Chin icih te pen a mau le a mau hi min tawh kisam lo hi, a taangmin uh pen, Zomi mah hi”, ci-in gelh hi. Chin cih kamal pen AD 700 lai pawl pan in, kawlte tawh ih kizopna pan hong piang khia, kawlte ii hongsapna kammal ahi hi. Ih pu I pa lah hisamlo amin hong puakding lah hisamlo Kawlte hong minsapna lel pen ih pum letding hi peuhmah lo hi. Tu
laitak kawlgam sung aa, a om Chin State zongh pen, kawlpau izatpih hi in, kawlte hong piaksa min a kivawh hong hi phot hi.

BC 1027-256 Sengamah Jo (Zo) vaihawm lai hi. Hih ciangciang tawh et khak leng kawl mite hong puahtawm min Chin pen AD 700 hun hi a, Zo cih kammal BC 1027 lai-in na ki zanghzangh khinta hi. 4 AD Zomite in Dangka (Taka) na na nei khin dingin ki-ummawh hi. 750 hun pawl in Pu Penglam, Pu Dahpa te hun hidingin ki lam-en hi.

1891 kuma British-te in Zogam bup hong lak zawh phet panin Zogam leitang teng hong phelkham pah uh a, Southern Lushai Hills pen Bengal pan, Northern Lushai hills pen Assam pan, Chin hills pen Burma pan leh 1894 kuma Zogam leh Manipur gamgi a kigitna panin Zogam maal lam teng Manipur awp sung a suahna tawh Zogam pen phel li suahin hong ukcip uh hi. 1937 kuma Ciau lui dung zuia Kawlgam leh Vaigam gamgi a kibawl leuleu ciangin Zogam pen India leh Burma-ah phelpi nih hong kisuah kik a, East Pakistan (tu-a Bangladesh) in 1947 kuma British tung pan suahtakna hong ngah panin Zogam pen India, Burma leh Bangladesh cih gam thumah kiphelkham leuleu-in tu dong namdangte khutnuai-ah I om suak hi. Gam khat sungah zong State tuamtuamah hong kibalnen sawnsawn lai ahih manin i gam i minam pen kitamzanin minam thupi ding kimlai minam tavai mahmah khat I suah lawh hi.

Unau ciitciat pen a kithei ngeilo gamdangmi ciat hong kisuakta hi. Unau khat ciltel pen, Indiami, Burmami, Bangladeshmi kici ta a, ahihhang in sisankhat ineihkhop lam phawk gige ding kisam hi. Mual leh guamte i hong khen a, kizopna ahaksatciang in, ipaute zongh kilamdang bialbual ta a, kamzat kibatlo ciang minamdang tuampi khat ikisa ta hi.

Midang te’n hong zatpih nop ta kei leh Zomi ii huam teng pen, Chin State, Mizoram State, Bawmzo Bangladesh, paite Manipur State, leh kawlgam Chin State pualam aa teng Sagaing, Magwe, Arakan zaangam aa om ei mi khempeuh huamgai hi ci in saan ding kisam mahmah hi. A taktak in Chin sang’ in Zomi mah in tangzaizaw thamtham cih ih telding thupi hi. Zomi in tangzaizaw kei zenzen lehzong a ki pampaih theihding hi zenzen lo hi.

Zomi Nam Ni tawm genbeh leng 1948, Fenruary 20 nia Falam khua-a Zomi nam bup Khawmpi pana Ukpite a kiphiat theihna leh tua phawkna hang tawh February 20 ni pen Zominam ni in a kiciamteh a sa pawl ki-om a, mi tampi takin Zomi Nam ni’ hong pianna thu leh a deihna tel lo uh ahih manin Zomi Nam ni pen a man phat ding zahin manpha zolo a, poi mahmah hi.

Bang hangin Zomi Nam Ni dingin February 20 ni kiteel hiam cih ciangin, kum sim, February 20 ni ta in i minam sungah khanlawhna, kikhelna leh thupha a tuamtuam a nuaia bangin hong tung zel ahih man hi:

1918, February 20 ni-in “Zomi Siamsinna Tawsawn Pawl” cih kipawlna hong piang hi.
1928, February 20 ni-in political organization masa pen “Zominam Kipawlkhawmna” cih hong piang hi.
Zomi Nam Ni pen Zomi cih ih ki ciamteh patni hi zenzen lo hi cih a tunga ki pawlna tuamtuamte panin ki lang mahmah hi. Mi pawlkhat in Zomi cih kammal a ki zatzawh kum 10 phapan hi a ci zenzen om hi. A taktak in Zomi cih kammal pen Jesu suahma BC hun pek panin ih neih Mi NamMin ahihi.

A tawpna ah:
South America gam abang, continent khat hi in, Spain te ii uk takciangin, amau pau beimang sak in, Spain pau bek zanghsak mawk uh in, spain mi vive asuak hong hi tamawk uh hi. Gam tampi spain pau bek in, kiho ta uh, amau pau mangthang sak khin ta hi. Zomite zong ih omom na ah ih pau ih ngeina ih zat mahmah kei leh ni mangthang ahing mang mi ki suak thei thamtham ding hi.

Zomi Nam om hi ci-in ih gen zawh nungah hong theihkhalo aom phial zongin eite in ih zatzat ding hilel hi. Mi hong theih khak loh ciangin minam mangthang a suak dingin Zomi Nam hong piang khia hi zenzen hilo hi.

Et khak na munte:
· Zomite' Tangthu ( VaphualNet)
· Zomi Nam Ni 2009 ( Pu Tongseal)
· Zomi Nam Ni 2011 ( Pu Cin Sian Thang)
· Febuary ni in Zomite hong siam hi ( Pu J.Thang Lian Pau)


A kaikhawm,

Thawn Tuang
Zomi Angvaan
28 May 2012
http://zomi-angvaan.blogspot.com

Post a Comment

0 Comments